Tình yêu nam nữ, trong giáo huấn của Giáo hội Công giáo, không chỉ là một hiện tượng tâm lý, xã hội hay sinh học, mà là một
ơn gọi Chúa Thánh Thần và là con đường dẫn đến sự viên mãn của con người. Khái niệm này được xây dựng trên nền tảng Kinh Thánh, thần học về sự tạo dựng, và giáo huấn của các Giáo Hoàng, đặc biệt là Thánh Gioan Phaolô II với “
Thần học về Thân xác” (
Theology of the Body) và Thông điệp
Humanae Vitae của Đức Phaolô VI. Tình yêu này được hiểu là một
giao ước thay vì chỉ là một hợp đồng, phản ánh mối quan hệ giao ước giữa Thiên Chúa và nhân loại.
- Nền Tảng Thần Học: Tình Yêu Bắt Nguồn Từ Thiên Chúa
Giáo huấn Công giáo khẳng định rằng tình yêu nam nữ bắt nguồn từ chính Thiên Chúa, Đấng là Tình Yêu (Ga 4, 8).
- Con Người Là Hình Ảnh Của Thiên Chúa Ba Ngôi
Thiên Chúa đã tạo dựng con người, nam và nữ, theo hình ảnh và giống Ngài (St 1,27). Sự khác biệt giới tính này không phải là ngẫu nhiên, mà là một phần thiết yếu trong kế hoạch của Đấng Tạo Hóa, nhằm biểu lộ sự phong phú và quyền năng của Ngài. Quan trọng hơn, vì Thiên Chúa là sự hiệp thông Ba Ngôi tuyệt đối—Chúa Cha, Chúa Con, và Chúa Thánh Thần—con người được tạo dựng để sống trong
hiệp thông các ngôi vị (
communio personarum).
Sự cô độc ban đầu của Adam được giải quyết bằng việc tạo dựng Eva, cho thấy con người không thể tìm thấy sự viên mãn cho đến khi họ tự hiến mình cho người khác trong tình yêu. Do đó, mỗi người được kêu gọi đến
ơn gọi yêu thương và hiệp thông. Con người chỉ có thể tìm thấy chính mình một cách trọn vẹn thông qua sự tự hiến chân thành của bản thân.
- Ý Nghĩa Phu Thê Của Thân Xác
Thánh Gioan Phaolô II đã khai triển sâu sắc ý nghĩa của thân xác qua khái niệm “
ý nghĩa hôn nhân của thân xác” (
nuptial meaning of the body) . Thân xác, trong tính nam và tính nữ, không chỉ là một thực tại sinh học mà là một ngôn ngữ, một dấu chỉ hữu hình của linh hồn vô hình và căn tính giới tính của mỗi người.
Thân xác “nói” rằng chúng ta được tạo dựng để trở thành một
món quà cho người khác. Tính bổ sung của nam và nữ cho phép họ thực hiện sự tự hiến trọn vẹn này trong hôn nhân, nơi mà họ trở thành “một xương một thịt” (St 2, 24). Sự hiệp nhất này là hình ảnh của tình yêu giao ước của Thiên Chúa dành cho nhân loại và là dấu chỉ của đời sống của Ba Ngôi Thiên Chúa.
- Tình Yêu Hôn Nhân Là Giao Ước
Tình yêu nam nữ đạt đến sự thể hiện trọn vẹn và cao quý nhất trong
Hôn Nhân, được Đức Kitô nâng lên hàng Bí tích đối với những người đã chịu phép rửa tội.
- Bốn Đặc Tính Của Tình Yêu Giao Ước
Trong Công giáo, tình yêu hôn nhân phải tuân theo bốn đặc tính thiết yếu, phản ánh tình yêu giao ước của Thiên Chúa:
- Tự do: Sự trao đổi lời thề hôn nhân phải là một hành vi tự nguyện, không bị ép buộc, xuất phát từ một quyết định tự do và có trách nhiệm của hai ngôi vị.
- Trung tín: Tình yêu phải là sự cam kết vĩnh viễn, bất khả phân ly, hứa hẹn trung thành với nhau “trong lúc thịnh vượng cũng như lúc gian nan, khi ốm đau cũng như lúc mạnh khỏe, để yêu thương và tôn trọng nhau mọi ngày trong suốt đời tôi”. Tình yêu đích thực kéo dài và không bị thay đổi bởi những cơn bão cuộc đời.
- Toàn diện: Đây là sự tự hiến trọn vẹn của con người, không có bất kỳ sự dè dặt hay tính toán ích kỷ nào. Vợ chồng chia sẻ mọi thứ một cách quảng đại, yêu nhau không chỉ vì những gì mình nhận được, mà còn vì chính con người của người bạn yêu, vui mừng vì có thể làm phong phú người kia bằng chính sự hiến tặng bản thân mình.
- Sinh hoa kết quả: Tình yêu hôn nhân, theo bản chất, được hướng đến việc sinh sản và giáo dục con cái. Con cái là “hồng ân cao quý nhất của hôn nhân” và đóng góp lớn lao vào hạnh phúc của cha mẹ.
- Mối Liên Hệ Bất Khả Phân Ly Giữa Hiệp Nhất và Sinh Sản
Thông điệp
Humanae Vitae của Đức Phaolô VI (1968) đã khẳng định một giáo huấn trung tâm về hành vi vợ chồng:
mỗi hành vi hôn nhân phải hướng về việc sinh sản. Giáo hội dạy về mối liên hệ
bất khả phân ly giữa hai ý nghĩa của hành vi vợ chồng: ý nghĩa
hiệp nhất (
unitive) và ý nghĩa
sinh sản (
procreative) .
- Hiệp nhất và Hiến tặng: Hành vi vợ chồng là cách thức đặc biệt để vợ chồng thể hiện tình yêu, sự hiến tặng lẫn nhau một cách trọn vẹn. Nó là sự diễn tả bằng thân xác của hôn nhân.
- Sinh sản và Chân lý: Khả năng sinh sản được Thiên Chúa thiết lập theo luật tự nhiên, và việc cố ý vô hiệu hóa khả năng sinh sản (ví dụ, bằng cách ngừa thai) sẽ phá vỡ ngôn ngữ của thân xác, biến sự hiến tặng toàn diện thành một lời nói dối, một sự hiến tặng không trọn vẹn. Sự từ chối ý nghĩa sinh sản đồng thời làm tổn hại đến tính toàn diện của sự tự hiến.
Tuy nhiên, việc tôn trọng luật sinh sản không có nghĩa là vợ chồng không thể điều chỉnh việc sinh con một cách có trách nhiệm. Giáo hội chấp nhận việc sử dụng các phương pháp nhận biết và tôn trọng chu kỳ tự nhiên của người phụ nữ (phương pháp kế hoạch hóa gia đình tự nhiên) để giới hạn số con vì những lý do chính đáng, bởi vì hành động này không tách rời ý nghĩa hiệp nhất và sinh sản; nó chỉ tôn trọng trật tự đã được Thiên Chúa thiết lập. Như phương pháp tránh thai
Billing của Giáo Hội
III. Hôn Nhân Là Bí Tích Cứu Độ
Hôn nhân Kitô giáo không chỉ là Bí tích nguyên thủy (dấu chỉ tình yêu Thiên Chúa ngay từ tạo dựng) mà còn là
Bí tích cứu độ.
- Dấu Chỉ Của Đức Kitô Và Hội Thánh
Thánh Phaolô đã gọi hôn nhân là một “mầu nhiệm lớn lao” (Êph 5, 32). Bí tích Hôn Phối là một dấu chỉ hữu hiệu của giao ước giữa Đức Kitô và Hội Thánh Ngài. Giống như Đức Kitô yêu Hội Thánh đến mức hiến dâng mạng sống mình, vợ chồng được mời gọi yêu thương nhau bằng tình yêu hy sinh, quảng đại.
- Ân Sủng Và Sự Trưởng Thành
Ân sủng của Bí tích Hôn Phối giúp vợ chồng:
- Duy trì sự ổn định: Củng cố mối dây Bí tích và giúp họ đối mặt với những thách thức của cuộc đời.
- Trưởng thành trong tình yêu: Tình yêu không giảm đi theo năm tháng mà tiếp tục phát triển và sâu sắc hơn sau ngày cưới. Vợ chồng được mời gọi trở thành thừa tác viên của kế hoạch sáng tạo của Thiên Chúa, chứ không phải là chủ nhân của nguồn sự sống.
- Cùng nhau nên thánh: Hôn nhân là con đường nên thánh của vợ chồng. Mỗi người vợ là mục vụ chính của người chồng, và ngược lại. Họ thách thức nhau vượt qua những yếu kém và phát triển những điểm mạnh, làm phong phú lẫn nhau từ những quan điểm khác biệt, cùng nhau tiến về Thiên Đàng.
- Tình Yêu Nam Nữ Trong Bối Cảnh Hiện Đại
Trong một thế giới thường xuyên xem tình dục là sự tìm kiếm khoái lạc hoặc sự thống trị, Giáo hội có sứ mạng đặc biệt là đặt tình dục vào bối cảnh của
tình yêu vợ chồng và sự
quảng đại, có trách nhiệm trong việc mở lòng đón nhận thiên chức làm cha mẹ.
Tình yêu chân thật không chỉ là cảm xúc; nó phải là một
tình yêu hoàn toàn nhân bản (
fully human love), tức là một tình cảm bắt nguồn từ ý chí và bao trùm toàn bộ con người, làm phong phú cảm xúc của tâm hồn và sự thể hiện thể lý của chúng bằng một phẩm giá độc đáo.
Tình yêu nam nữ trong Công giáo là một lời mời gọi sâu sắc, một ơn gọi cao cả, kêu gọi mỗi người sống một đời sống
tự hiến trọn vẹn, trung thành với kế hoạch của Đấng Tạo Hóa, và trở thành dấu chỉ sống động của tình yêu giao ước của Đức Kitô giữa lòng thế giới.
Pascal Khánh Toàn
